Karakalem portre, resim alanında karakteri çizgilerle anlatım ifadesidir. Portre, insan başını konu alan bir çizim tekniğidir. Portre, başta karakalem olmak üzere diğer farklı resim malzemeleri kullanılarak da yapılır. Yağlı boya, pastel ve kuru pastel de kullanılır.
Portre, karakalemde renk görselliği olarak daha çok tercih edilir. Karakalem siyah beyazın oluşturduğu renk skalasından dolayı, portrede anlamsal bakımından farklı bir imaj eklemektedir. Resim tarihinde ilk resimler kömür kullanılarak yapılmıştır. Günümüzde de hala karakalem, özellikle de resme yeni başlayanlar tarafından çizgi niteliklerini öğrenmede ve teknik bakımından yağlı boyaya geçmeden önce gölge değerlerini daha iyi saptamada fayda sağladığı görülmüştür. Karakalemle resim çizerken tonal değerleri daha kolay ve daha iyi verebilmek açısından dereceli kalemler kullanılmalıdır. Karakalem portre çizerken ressamın kendi çizgi karakteri bakımından farklı tekniklerle, portrede gölge ve ışık değerleri işlenilir. Bazı ressamlar karakalem portrelerinde gölgeleri oluştururken çizgilerini ezerler. Karakalemle portre çizerken yada karakalemle herhangi bir şeyi resmederken önemli olan, ışığı ve gölgeyi doğru bir şekilde ifade edebilmektir. Karakalemde o değerleri oluştururken gerçeğe yakın olabilmektir. Karakalem resimlerde gölgeleme yapılırken çizgisel olarak o değerleri oluşturmak, kullanılan malzemenin yapısal özelliğine göre de değişir. Karakalem olarak dereceli kalemlerin yanı sıra çizilen resimde, karakalemle beraber kuru pastelde kullanılabilir; bu tarz çizimler karışık teknik olarak da adlandırılır. Portre sanatı; diğer çizimlerin yanı sıra çok fazla dikkat gerektirerek çalışılması gereken bir çizim alanıdır.
Portre çizerken çizilecek kişiye benzerliği yakalamak için ifadeyi oluşturan detayları iyi görmelidir; zira çizilenle gerçekte olan kişi farklılaşır. Portrede karakteri oluştururken ilk önce yapılması gereken, kişinin detaylı özelliklerini belirlemek ve daha sonra tonlamaya geçmektir. Karakalem portrede her ton değeri için farklı dereceli kalemler kullanmak, portrede sonuç olarak tatmin edici bir görselliğe ulaşmada faydalıdır.
Karakalem portre bir kişiyi resmetmek ve portreleştirmek olması bakımından detaylı ve zaman alan bir çizimdir. Karakalem portre tamamen detaylı bir çalışmadır. Karakalem portre çizerken kalemin kâğıt üzerinde daha kontrollü hareket etmesi bakımından, kalemin uç kısımlarını geniş bir şekilde açmak gerekir. Kalemin kontrolü bakımından kâğıt olarak dokulu yâda hafif dokulu kâğıtlar kullanılmalıdır. Karakalem portre için beyaz kâğıt dışında farklı renklerde kâğıtlarda kullanılabilir. Karakalem portre çiziminde en çok beyaz kağıdın kullanılmasının dışında, Karakalem portre olarak gri kağıtta sıkça kullanılmaktadır. Karakalem portrede gri kağıt kullanılırken beyaz kağıda çizim yaparken ki kurallar değişkenlik gösterir. Gri kağıda çizilen portrelerde kömür ve beyaz tebeşir kullanılır. Karakalemle beyaz kağıda portre çizilirken, ışığın maksimum değerini oluşturmada kağıdın beyazından faydalanılır. Gri kağıda portre çizerken ışık için beyaz tebeşir kullanılır. Karakalem ile yapılan portrelerin dışında, renkli kağıtlara kuru pastel kullanılarak yapılan portrelerde, en az karakalem portreler kadar tercih edilir.
Portre denilince karakalemle yapılan portreler gelir insanın aklına. Siyah ve beyaz ışık ve gölgenin uyumundan doğan essiz görsellik… Karakalem resim çiziminde kullanılacak olan malzeme çizerin kendi tercihine göre değişir. Fakat genel olarak dereceli kalemler kullanılır. Karakalemle resim yaparken dereceli kalemler kullanmak, istenilen ton değerlerini bulmada daha kontrollü bir çizim yapma şansı tanır. Karakalem, kurşun kalem olarak da adlandırılır Karakalem portre çizerken ton değerlerine göre doğru kalemi kullanmak gerekmektedir. Örneğin; bir portrede gölgenin maksimum değeri işlenirken, koyu dereceli bir kalemle yapmak, hem istenilen gölge değerini verir hem de istenilen tona düşük dereceli kalemle ulaşmaya çalışırken bastırmadan dolayı kâğıtta oluşabilecek yıpranmalarda önlenmiş olur. Dereceli kalemler iki guruba ayrılır. H gurubu ve b gurubu. En açık değer 9 h, en koyu değer ise 9 b’dir. Karakalemde hb, iki gurubun orta değer kalemidir. Karakalemle portre ya da karakalemle herhangi bir resim çizerken, genel olarak resme hb kalemle başlamak doğru bir seçim olarak görülür karakalemle çizim yaparken hb kalem seçimiyle başlamanın önemi, tonlamaya geçmeden hatalı olan bölgeleri kağıda zarar vermeden ve iz bırakmadan silebilmektir. Karakalemle resim yaparken kalem tercihinin dışında kağıt tercihi ide önemlidir. Karakalem resim için kağıt tercihi, ressamın kendi çizgi karakterine göre yapması doğru bir seçim olur. Karakalem resimler için hafif dokulu kağıtlar kullanmak, karakalem resim çizerken çizgi kontrolü sağlamada faydalı olur. Karakalem portre çiziminde insan başının ideal orantıları kanon adıyla ya da orantılar kuralı olarak da adlandırılır. Karakalem portre çizerken orantılar kuralını bilmek, portre çiziminde önemli bir yol göstericidir. Kanon, portrede insan başı veya vücudunun boyutlarını doğru bir şekilde bulma ve uygulama sistemidir. Hayali bir portre resmi çizerken oranları uygulamak, doğru sonuç verme açısından fayda sağladığı gibi karakalem portre teknik bilgileri olarak da görsel sanatlarda akademik ders olarak da işlenir. Karakalem portre sanatında canlı modelden çizim yapılırken simetrik oranlara ihtiyaç duyulmaya bilir, fakat imgelemden yapılan portre çizimlerinde bu kuralları bilmek, oluşabilecek hataları fark edebilmek açısından yardımcı bir rol üstlenir. Karakalem portre sanatında orantıları bilmek portre çizerken gerekli ölçüleri sıkça kullanmadan ötürü beyinde insan portresi hakkında oldukça zengin bilgiler oluşturur. Portrede uygulanan kanon ölçü değerleri yetişkinleri kapsar ve bu değerler çocuklar da farklıdır.
Karakalem portre, bir insanı mutlu edecek değerde bir hediye olmasının en önemli özelliği, uzun yıllar ilk günkü gibi kalabilmesidir. Karakalem portre resmi, fotoğraftan ziyade görsel olarak da karaktere farklı bir imaj eklemektedir. Karakalem ile çizilmiş bir portreye ya da karakalem ile yapılan herhangi bir resme uzaktan bakmak, çizgilerin bütünsel olarak görülmesi ve yorumlanması açısından daha tatminkar bir sonuç verir. Resim çizmek bir bakıma karanlıkta ışığı, aydınlıkta karanlığı aramaktır. Karakalem portrede olduğu gibi ya da herhangi bir malzeme kullanılarak yapılan resimlerde, teknik bilgiler dahilinde ışığın materyaller üzerinde yarattığı etkileri bilmek, doğru sonuca ulaşmaya yarayan önemli bir bilgi olarak görülür. Her materyal, ışığı kendi yapısal özelliğine göre kontrol altına alır. Işığın hareketi, hızı ve yapısal özelliği resim çizerken fayda sağlayan önemli bir bilgidir. Karakalem resimlerde tonal değerleri uygularken, genel olarak beş değer uygulanır. Karakalemde beyaz en açığı, açık gri doğrudan ışığı, gri yayılmış ışığı yada yansımış ışığı, koyu gri gölgeyi, siyah gölgenin maksimum değerini gösterir. Karakalem portre resimlerinde, tonal değerlerin geçişlerine özellikle dikkat edilmesi gerekir. Ayrıca karakalem resimlerinde her ton değeri kendi bakımından bir rengi temsil eder. Karakalem portre resimleri dışında karakalem ile yapılan çizimlerde, örneğin çizilen formun metal yada cam olmasına ilişkin, ışık parlamaları meydana gelir; buda dikkate alınması gereken önemli bir detaydır.
Resim çizmek duygusal bir olgudur, yaratıcılık ve hayal gücünün gelişmesine katkı sağlar. Karakalem, kömür, grafit ve füzen kullanılarak yapılan resimler, yağlı boya ile yapılan resimler kadar değer görmektedir. Portre, insanlar tarafından kabul görülmüş, özelliklede karakalem ile yapılan portrelere toplum tarafından büyük ilgi duyulmaktadır. Karakalem, ayrıca resim sanatında bir tarz olarak ön görülmüştür. Görsel sanatlarda başlangıç olarak karakalemin tercih edilmesi, tasarım çalışmalarında ışık ve gölgeyi, zıtlık ve tonal değerleri daha iyi anlamada karakalemin teknik olarak büyük ölçüde fayda sağladığı görülmüştür. Karakalem ile yapılan resimler, çizgi tekniği ile yapılan resimler olarak da adlandırılabilir. Karakalem beyaz ve siyah ile gri tonlarının oluşturduğu, özelliklede portrelerde kendine has bir görsellik sunar. Karakalem portre çizerken, ışığın yarattığı gölgeleri açığa çıkarmak ve gölge geçişlerini doğru değerlendirmek detaylı bir çalışma gerektirir.
Portre insanoğlunun niteliklerinin temsili olarak algılanan, fizyonomik özelliklerini gelecek kuşaklara devreden bir yol olarak görülmesi, insanın psikolojisini, ruh halini ve karakteristik özelliklerini yansıtabilme adına tarih boyu resim sanatında önemli bir yer edinmiştir. Resim, bilinen en eski ve en köklü sanat dalı olması nedeniyle diğer sanatların odak noktasında bulunmaktadır. Portre çizme tekniklerinden yağlı boyanın dışında karakalem tekniği de sıkça kullanılmaktadır. Birçok ünlü ressam, karakalem tekniği ile portreler çizmiş, günümüze değerli eserler bırakmışlardır.
Karakalem portre çiziminde genel olarak, karakalem, kömür, füzen, grafit ve kuru pastel kullanılmaktadır. Karakalem portre siyah ve beyazın renk skalasından oluşur ve estetik bir görünüm sunar. Yağlı boya ile yapılan portrelerde, ışık ve gölgenin renk değerleri, karakalem portrelerde tonal değerler olarak işlenir. Portre tarih boyu resim sanatında önemli bir konu olmuştur. Karakalem portre hediye amaçlıda sıkça kullanılmaktadır. Karakalem ile insan figürleri ve portreler dışında her türlü resim yapılabilir..